روش تدریس قرآن پایه سوم ابتدایی   .

......ادامه مطلب

ب- قرائت قران کریم:

   قرائت قران کریم در اصطلاح رایج خواندن آیات قرآن به صورت زیبا و با صوت خوش است

1-تلفظ حروف خاص عربی :

 یعنی حروفی که در فارسی تلفظ مشترک داشته ولی در عربی و قران هر کدام تلفظ خاصی دارند این حروف عبارت اند از :

ح،ه   -ع،أ    -ط،ت   -غ،ق    -ث،ص،س  -ذ،ظ،ض،ز

2-حرکات کوتاه و کشیده :

یعنی کوتاه خواندن حرکات کوتاه و کشیده خواندن حرکات کشیده و پرهیز از کشش حرکات کوتاه یا کوتاه کردن حرکات کشیده .

3-احکام تجویدی :

یعنی فصیح وزیباتلفظ کردن حرکات، و حروف و ترکیبات آن ها این احکام عبارتند از فصاحت تلفظ حروف ، حرکات استعلاء و استفاء تفخیم ترفیق، مدّ و غنه، قلقله و عدم قلقله، اظهار،  ادغام اخفاء  و  ابدال

4-وقف و ابتدا :

یعنی منظم و شمرده خواندن آیات قران ابتدا کردن از محل مناسب و وقف کردن بر جای مناسب.

5-صوت و لحن:

 یعنی زیبا نمودن قرائت با آهنگ مناسب ردیف متنوع هماهنگ تناسب زیر و بم صدا – حجم صدا سرعت مناسب قرائت .

ج- پیام قرآنی:

منظور از پیام قرآنی ، آیه یا عبارت قرآنی کوتاه و زیبایی است که دارای پیامی بلند و ارزشمند در باره ی  موضوعات اعتقادی ، اخلاقی ، تربیتی ، اجتماعی و ... است .پیام قرآنی مورد استفاده برای کودکا ن معمولا دارای ویژگی های :

1- قالب شعارگونه دارد.

2-  قابل درک برای کودکان است .

3-موجز و پر معناست .

4-  کودکان می توانند مثال ها و نمونه هایی عملی برای آن ذکر کنند.

اهمیت و جایگاه آموزش پیام قرآنی :

 هر چند که مهم ترین هدف آموزش قرآن است اما به دلایل زیر ، آموزش پیام های قرآنی ضرورت و اهمیت دارد :

1- از آن جا که آموزش رو خوانی قرآن کریم در دوره ی ابتدایی عموما بدون درک معنای آیات است ، باید این نقص تا حد امکان به نحوه ی جبران شود .

2-  یکی از اهداف مهم دوره ی ابتدایی ، تقویت زمینه های تربیتی و پرورشی کودکان است .

3-  پیام قرآنی به دانش آموزان کمک می کنند که مباحث تربیتی و اخلاقی را به عنوان دستورات خدا که در قرآن آمده است ، بشناسد .

4-  یادگیری مشارکتی از رویکرد های مهم آموزش است . در درس قرآن پیام های قرآنی ، بهترین فرصت را برای مشارکت دانش آموزان در فرآیند یاددهی – یاد گیری فراهم می سازد .

د- در ک معنای ترکیب ها و عبارت های ساده ی قرآن:

از ویژگی های مهم جامعیت آموزش قرآن ، دست یابی به توانایی درک معنا و عبارات ساده ی قرآن است .برخی از دلایل استفاده از داستان های قرآنی به شرح زیر است :

1-   ایجاد جذابیت و تنوع در آموزش قرآن .

2- وجود داستان در کتاب آموزش قرآن ، موجب افزایش علاقه و انگیزه ی کودکان به کتاب و درس قرآن می شود .

3-  داستان های قرآنی شامل مطالب بسیار ارزشمند وجاودانه ی اعتقادی ، تربیتی ، اخلاقی ، اجتماعی و نبرد حق و باطل و... است .

4- بیان داستان های قرآنی در درس قرآن ، راه تولیدات متنوع و جذاب کتاب های کمک آموزشی ، نوار صوتی و تصویری ، فیلم ، انیمیشن ، نرم افزار و ... را باز می کند

ویژگی های آموزشی روخوانی :

1-بهره گیری از سواد اموزشی فارسی

2-بهره گیری از حواس

3-  آموزش از ساده به مشکل

* چند نکته : با توجه به ویژگی های فوق در آموزش روخوانی قرآن ، در دوره ی ابتدایی باید نکات زیر رعایت شود :

1-  مراحل کسب مهارت رو خوانی :

الف – بخش خوانی

ب- شمرده خوانی

ج- روان خوانی

2- استفاده از رسم الخط آموزشی

3- تاکید بر کسب مهارت عملی

4- تمرین وتکرار مناسب و کافی

روش رفع اشکالات روخوانی دانش آموزان :

1-  رفع اشکال همراه با تشویق دانش آموز نسبت به آنچه که صحیح خوانده است انجام شود تا موجب تقویت اعتماد به نفس او گردد.

2-  رفع اشکال باید به نحو هی انجام شود که موجب اضطراب دانش آموز نشود .

3-   حتی الامکان خود دانش آموز ،اشکال خویش را برطرف کند.

4-   پس از خواندن صحیح توسط دانش آموزان دیگر ، دانش آموز متوجه خطای خود بشود و حتی الامکان آن را رفع کند .

5-   رفع اشکال موجب صرف وقت بیش از حد نشود .

6-   تسلط آموزگار بر روخوانی متن درس ، موجب تشخیص بهتر اشکالات و رفع آنها می شود .

7-  آموزگار نباید بلافاصله ، حالت صحیح کلمه را بخواند و نیز از دانش آموزان بخواهد که آنها نیز چنین کاری نکنند.

8-  رفع برخی از اشکالات به تمرین بیشتر و مرور زمان نیاز دارد ، از این رو آموزگار نباید انتظار داشته باشد که همه ی اشکالات بلافاصله برطرف شود.

9-  باتوجه به اصول فوق ، آموزگار یکی از روش های ترکیبی از آنها را برای رفع اشکال انتخاب می کند.این روش ها عبارتند از :

1-   در حین قرائت دانش آموز ، تذکر نمی دهیم ، بلکه صبر می کنیم تا پس از وقف در پایان سطر تذکر لازم داده شود.

2-   با تشویق دانش آموز ، از او می خواهیم که هما ن عبارت را با دقت بیشتر بخواند . این شیوه اشکال گرفتن ، بیشتر زمانی مفید است که اشکال دانش آموز به علت عدم دقت کافی یا شتاب زدگی خواندن باشد .

3-    توجه دانش آموزانکلاس را به کلمه ی غلط خوانده شده جلب کرده و با طرح سوال ، شکل صحیح و غلط کلمه را مقایسه می کنیم و از ان ها می خواهیم تا شکل صحیح را بگویند.

4-    اگر به نظر می رسد کلمه یا عبارت غلط خوانده شده برای تعدادی از دانش آموزان مشکل است ، آموزگار کلمه یا عبارت را روی تخته نوشته و از همه ی دانش آموزا ن می خواهد تا با اشاره ی او ، آن کلمه یا عبارت را به صورت بخش بخش بخوانند .

*تذکر *

1-     بعضی از دانش آموزان لکنت زبان دارندو عبارات را با مکث ، تکرار و به کندی می خوانند . آموزگار ضمن برخورد لطیف ،مناسب و طبیعی سعی می کند آنها را در انتظار بقیه خجالت زده و مورد تمسخر قرار نگیرند .

2-   مناسب است دانش آموزان را به گروه های چند نفره تقسیم کنیم تا آیات در س را برای  یکدیگر بخوانند و اشکالات روخوانی و قرائت یکدیگر  را اصلاح کنند .

روش تدریس قرائت قرآن :

کسب مهارت قرآن یکی از اجزای آموزش جامع قرآن است. جایگاه و اهمیت آموزش قرائت قرآن ، تعرف آن و حد مورد انتظار در بخش کلیات بیان شده است . آموزش قرائت در دوره ی ابتدایی ، بر استماع نوار آموزشی ،الگو گیری و هم خوانی با آن استوار است . مهمترین فایده ی نوار آموزشی ، تسهیل تدریس و توجه به نقش شنیدن در کسب توانایی زیبا خوانی قرآن کریم است . این اموزش ضمن آن که دانش آموزان را با قرائت زیبا ، صحیح و منظم قرآن آشنا می کند و زمینه کسب مهارت قرائت قرآن را فراهم می آورد ، موجب تقویت روخوانی و روان خوانی قرآن نیز می گردد.

مراحل تدریس قرائت :

1-  گروهبندی دانش آموزان

2-  خواندن قران در گروه و خواندن آیات و عبارات توسط دانش آموزان

3- رفع اشکال به شیوه ی مناسب توسط دانش آموزان

4- نوشتن عبارت روی تخته و رفع اشکال توسط دانش آموزان و همخوانی

5-تمرین گروهی

روش تدریس :

1- خواندن متن پیام

2- خواندن ترجمه ی پیام

3-بحث و گفت و گو درباره ی مفهوم پیام

4-بیان مصادیق جدید

5- ترجمه ی بعضی کلمات پرکاربرد

علم قرائت قرآن سماعی است یعنی با شنیدن باید آموزش را یاد بگیرند و در ابتدای کار نباید عجله کرد.بخش بخش خواندن معلم و تکرار آن ها به وسیله بچّه ها فاجعه است.(اصلا نباید معلم خود،بخش بخش بخواند.

پبام های قرانی مال دانش آموزان است ،خودشان فعالیت می کنند و خودشان می خوانند و تولید محتوا می کنند. در نهایت هدف از اشاره با خودکار یا غیره این است که چشم، حرکت صحیح را عادت کند.

ادامه مطلب...

یادگیری معنا دار چیست ؟

             اگربخواهیم مطلبی را بر اساس الگوی پیش سازمان دهنده تدریس کنیم باید آن را به مطالب گذشته ای که در آن زمینه دانش آموز دارای ساخت شناختی است ربط دهیم به این یاد گیری ((یادگیری معنا دار ))گوییم ، بنابر این در یادگیری معنادار مفاهیم جدید ریشه در مفاهیم گذشته دارد و بر اساس آن بنا می شود

مراحل اجرای الگوی پیش سازمان دهنده

نخستین گام در اجرای این الگو ارائه پیش سازمان دهند ه است ، که باید از مبحث درس جدید کلی تر باشد . گام دوم ارائه مطالب جدید است . گام سوم ارائه مثال ها و نمونه های ملموس و مرتبط با پیش سازمان دهنده می باشد . مثلا اگر قرار باشد اندام های تولیدمثل درگیاهان را تدریس کنیم نباید مستقیما درس را بیان کنیم بلکه ابتدا باید درس را با مفهوم کلی تولید مثل جانداران  آغازکنیم و سپس موضوع اصلی درس را تشریح نماییم و در پایان تصاویری از پرچم و مادگی(اندام تولیدمثل در گیاهان )  چند گیاه معروف را به طرق مختلف به دانش آموزان نشان دهیم . در واقع معلم با بیان تولید مثل جانداران پایگاهی ذهنی برای فهم درس جدید در ساختار شناختی دانش آموزان ایجاد می کند . این پایگاه همان پیش سازمان دهنده است.

چگونگی ارتباط معلم وشاگردان در الگوی پیش سازمان دهنده

       در این الگو معلم نقش ارائه کننده مفاهیم پیش سازمان دهنده و مطالب درسی را دارد و دانش آموزان دریافت کننده و پذیرنده . مهمترین نکته این است که معلم مناسبترین پیش سازمان دهنده (مفهوم کلی ) را انتخاب نماید نکته دیگر اینکه اطمینان حاصل کند که شاگردان پیش سازمان دهنده را درک کرده اند و می توانند آن را به مطالب درس جدید ربط دهند . البته معلم می تواند برای اثربخشی بیشتر ، فعال کردن کلاس و برانگیختن ذهن دانش آموزان از وسایل مختلف آموزشی کمک گیرد و یا با طرح پرسش های مناسب شاگردان را درفرآیند یادگیری – یاد دهی شریک کرده و تشویق نماید .  

محاسن و محدودیت های الگوی پیش سازمان دهنده

      الگو ی مذکور در نظام های آموزشی فقیر که معلمانی با تجربه ولی امکانات محدود دارند الگوی مناسبی است . در این الگو از یک زمان محدود آموزشی بیشترین بهره برداری می شود نیز به علت برنامه ریزی دقیق از اتلاف وقت جلو گیری می گردد.

           متاسفانه در الگوی فوق تمام تصمیمات توسط معلم گرفته می شود وشاگردان در انتخاب موضوع ،نوع فعالیت ، وسرانجام در طرح و اجرا ی برنامه های آموزشی نقشی ندارند . درالگوی پیش سازمان دهنده  نیازها وعلایق و تواناییها ی شاگردان کمتر مورد توجه قرار می گیرد گرچه این الگو برای تدریس دروس نظری است.

ادامه مطلب...